آشنایی با شرایط کشت خرما

شرکت کریستال با توجه به اهمیت موضوع کشت خرما این مقاله آموزشی را برای شما عزیزان تهیه نموده است.

خرما به عنوان دومین محصول باغی کشور، با تولید یک میلیون تن در سال، در ۱۵ استان کشت می شود.

دو سوم خرمای تولیدی کشور مربوط به پنج استان کرمان، خوزستان، سیستان و بلوچستان، بوشهر و هرمزگان است.

این میزان تولید، ایران را در رتبه چهارم تولید خرمای جهان قرارداده است.

ایران ۱۵ درصد خرمای جهان را تولید می کند، گرچه متوسط عملکرد تولید در نخلستانهای ایران از متوسط عملکرد تولید در جهان، بسیار کمتر است.

در این نشریه با نخل، گیاهی که نسبت به شرایط سخت مقاوم است، می تواند حداقل تقاضا را برای آب داشته باشد، محصول آن ارزش تجاری و تغذیهای زیادی دارد و همچنین با چگونگی احداث نخلستان

برای کشاورزانی که دارای منابع آبی بسیار کم و شور هستند، آشنا می شویم.

همچنین می توانید نیم نگاهی به صفحات قیمت خرمای مضافتی ، قیمت خرمای پیارم و صادرات خرمای زاهدی داشته باشید .

گیاه خرما 

بالغ بر ۳۰۰۰ رقم خرما در دنیا شناخته شده است که بخش عمده ای از آن (حدود ۴۰۰ رقم) متعلق به ایران است.

مهمترین گونه های خرمای ایران، سایر (استعمران) در خوزستان، مضافتی در کرمان و بم و گونه های زاهدی و پیارم در حاجی آباد هرمزگان هستند.

عوامل متعددی بر میزان تولید خرما در ایران مؤثر است.

از جمله این عوامل می توان به گردوخاک در مناطق خرماخیز اشاره کرد که سبب کاهش میزان برداشت و کاهش کیفیت محصول و هجوم انواع آفت به نخلستانها میشود.

 ریزگردها در کمیت و کیفیت خرما تأثیر منفی دارد.

عامل دیگر، خشکسالی دو سال اخیر استان به دنبال کاهش محسوس بارندگی در این مدت و در نتیجه کاهش آب رودخانه اروند، توأم شدن آن با کاهش خروجی آب پشت سدهای کارون و همچنین شور

وکم آب شدن آب رودخانه های دجله و فرات در کشور عراق است که ضربات جبران ناپذیری بر کشاورزی منطقه و از جمله نخلستان ها وارد کرده است.

گیاه خرما درخت راست قامتی است که ارتفاع آن به ۱۰ تا ۲۰ متر می رسد  و تنه خرما از بقایای به جامانده از غلاف برگها به وجود می آید.

برگهای خرما پرمانند، بزرگ و به طول شش متر است.

همچنین می توانید نیم نگاهی به مقاله روغن هسته خرما داشته باشید.

هر برگ از درون غلافی خارج می شود که توسط شبکه ای از فیبرها احاطه می شود.

گل های کوچک و معطر آن روی دو گیاه نر و ماده پدیدار می شوند.

گل های ماده، سفید و گلهای نر، شیری رنگ و چرمی هستند.

هر خوشه بزرگ گل، ممکن است حاوی ۶ تا ۱۰ هزار گل باشد .

میوه خرما مستطیلی شکل با پوستی به رنگ قهوه ای تیره متمایل به قرمز یا زرد قهوه ای است.

پوست میوه پس از رسیده شدن، بسیار نازک و الطیف می شود.

گوشت آن نیز بسیار شیرین و حاوی یک هسته منفرد و بسیار سخت است.

اگر می خواهید به صورت کامل و علمی با خواص خرما آشنا شوید روی لینک خواص خرما کلیک کنید .

حال با شناخت کلی از شکل ظاهری گیاه خرما، عوامل مؤثر بر تولید بهتر این محصول ارائه می شود.

عوامل آب و هوایی

به طور کلی خرما محصول مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است.

رشد خرما در نقاطی امکانپذیر است که دارای زمستان معتدل و تابستان گرم و خشک و طولانی برای رسیدن میوه باشد و در مدت ۷-۵ ماه از زمان گرده افشانی تابرداشت میوه، باران یا رطوبت بیش از

اندازه وجود نداشته باشد.

در واقع درخت خرما مناسب ترین درخت میوه زمین های خشک است.

درجه حرارت، رطوبت، باران، نور و باد جزو مهمترین عوامل آب و هوایی به شمار می روند که رشد رویشی و کمیت و کیفیت محصول خرما را تحت تأثیر قرار می دهند.

درجه حرارت درجه حرارت بالا در مناطق کشت و پرورش خرما، ناشی از رطوبت نسبی پایین هوا، طولانی بودن روز در فصل تابستان و آفتاب تند دمای ایده آل و شدید در این مناطق است.

درجه حرارت پایین به گیاه برای نخل ۳۲-۲۵ درجه خرما خسارت می زند .

سانتی گراد است. گرمای شدید بر روی تبخیر و تعرق نخل اثر می گذارد و کم آبی را تشدید می کند.

همچنین بر روی گرده افشانی، بویژه اگر با تنش کم آبی همزمان باشد، تأثیر منفی خواهد داشت.باران کشت نخل در مناطقی انجام میشود که دارای بارندگی های زمستانه است. این بارندگی ها نه تنها

به میوه خرما خسارتی وارد نمی کند، بلکه باعث شستن مقداری از نمک خاک می شود.

شوری خاک، مشکل اصلی مناطق خرماخیز است.

همچنین بارندگی از حرکت عمودی نمک از لایه های پایین به سمت بالا جلوگیری می کند.

چنانچه باران بعد از گرده افشانی انجام شود، بسیاری از گرده ها را می شوید و از دسترس گل ماده خارج می کند.

بعلاوه بارندگی شرایط مناسبی برای فعالیت قارچ های عامل بیماری پوسیدگی گل آذین فراهم می کند.

یک بارندگی ملایم بهاره همراه با رطوبت نسبی بالا و به دنبال آن افزایش دما درست قبل از گرده افشانی، سبب شیوع بیماری خامج خرما می شود لذا استفاده از حفاظ هایی برای کاهش اثرات باران

توصیه میشود.

همچنین می توانید مقالات عوامل کاهش دهنده قیمت خرما ، قیمت جهانی خرما و مشکلات صادرات خرما را نیز مطالعه کنید.

رطوبت هوا: اگرچه درخت خرما مناسب مناطق خشک و نیمه خشک است ولی رطوبت نسبی تأثیر زیادی بر رشد و نمو آن دارد.

وقتی رطوبت پایین است، بیماری های قارچی بر روی درخت ظاهر نمی شوند ولی در عوض شرایط مناسبی برای حشرات آفت و كنهها فراهم می شود.

همچنین رطوبت در زمان بلوغ بر کیفیت خرما تأثیر می گذارد.

در رطوبت بالا میوه خرمانرم و چسبناک می شود در حالی که در رطوبت پایین میوه بسیار خشک می شود.

این حالت در صورتی که رطوبت پایین با بادهای گرم و خشک همراه باشد تشدید می شود.

همچنین می توانید نیم نگاهی به صفحه قیمت شیره خرما داشته باشید.

بادهای گرم و خشک سبب تسریع بلوغ میوه، شکاف خوردن آن و ظهور یک حلقه سفید یا زرد در قاعده میوه می شود.

رطوبت بالا در زمان بلوغ سبب ایجاد برش ها و شکاف های زیادی در میوه میشود. میوه های نرم می افتند و ارزش تجاری خود را از دست می دهند.

میزان این برش های طولی، عرضی یا نامنظم بسته به نوع و رقم خرما متفاوت است.

باد در مقایسه با سایر گیاهان، نخل خرما در مناطق بادخیز خسارت چندانی نمی بیند.

باد حامل ذرات شن و غبار است و در مراحلی که میوه خرمانرم است، غبار به آن می چسبد.

زمانی که میوه خرما در مراحل اولیه رشد و سبز است، برخورد دانه های شن حاصل از بادهای تند سبب ایجاد لکه های سیاه رنگ روی میوه میشود.

بادهای ملایم برای گرده افشانی مناسبند در حالی که بادهای تند می توانند سبب از دست رفتن گردههاشوند. بادهای خیلی تند می توانند سبب شکسته شدن ساقه گل آذین و ایجاد اختلال در رسیدن

مواد غذایی به خوشه شوند.

همچنین باد شدید می تواند سبب انتقال كنهها از یک درخت به درخت دیگر شود.

توصیه می شود یک تا دو سال قبل از احداث باغ های خرما، نسبت به کاشت بادشکنهایی در اطراف باغ اقدام شود.

نور: از آنجا که خرما عمدتا در نواحی خشک و نیمه خشک رشد می کند تحمل زیادی به نور شدید دارد.

خاک مناسب نخل خرما گیاهی کم توقع است. این گیاه در هر نوع خاک از شن خالص تا خاکهای سنگین رسوبی که نیازهای اولیه نخل را برای استقرار در خاک فراهم و مواد معدنی و آب مورد نیازش را

تأمین می کند و دارای زهکش باشد و نسبت به آب نفوذپذیر باشد، قادر به رشد است.

کشت نخل در خاک های رسی سنگین و خاک های شنی که از نظر مواد غذایی بافت، فقیر هستند توصیه نمی شود.

اگرچه نخل خرما از همه محصولات دیگر نسبت به شوری مقاومتر است و حتی در درجه شوری ۱۶ دسی زیمنس بر متر نیز محصول تولید می کند ولی خاکهای شور باعث کاهش رشدونمو و کاهش میزان

محصول و حتی در برخی موارد باعث مرگ نخل می شوند.

وقتی مقدار نمک در خاک افزایش یابد، ممکن است این غلظت به حدی برسد که برای گیاه سمی شود.

در واقع وجود نمک زیاد در خاک موجب میشود عناصر تشکیل دهنده نمک جذب گیاه شوند و در بافت های گیاهی تجمع کنند و سبب سوختگی بافت های گیاهی بویژه برگها شوند.

حساسیت خرمابه شوری در مراحل مختلف رشد متفاوت است.

توصیه های زیر برای تعدیل اثرات زیانبار شوری و مدیریت آن می تواند مفید واقع شود.

 اضافه کردن مواد آلی: بویژه مواد آلی کمپوست شده و سایر اصلاح کننده های خاک که ظرفیت آب خاک را افزایش میدهد.

عملیات مالچ پاشی مواد مصنوعی یا باقیمانده های گیاهی به منظور کاهش تبخیر و در نتیجه کاهش غلظت نمک در خاک.

 آبشویی مناسب از طریق آبیاری: در موقع آبیاری باغ، بیشتر از نیاز گیاه، آب در اختیار آن قرار داده شود تا این آب اضافی بخشی از نمک منطقه ریشه را شستشو دهد و به عمق های پایین تر از منطقه

ریشه منتقل کند.

سیستم مناسب آبیاری: با توجه به نوع گیاه، کیفیت آب، بافت خاک و زهکشی خاک.

به انتخاب رقم مناسب: انتخاب رقم هایی که تحمل بالاتری به شرایط شور دارند، مثل رقم خنيزي.

تسطیح زمین قبل از احداث باغ ا دو یا سه آبیاری غرقابی سنگین در آماده سازی زمین برای احداث باغ لازم است این عمل انجام شود.

کاشت برخی گیاهان زراعی متحمل به شوری در فواصل بین درختان.

مرزبندی مناسب اطراف درختان بویژه قبل از باران های شدید و شخم زمین برای جلوگیری از حرکت نمک به سمت منطقه ریشه گیاه.

استفاده چرخشی از آب شور و آب با کیفیت مناسب: مخلوط کردن آب شور با آب دارای کیفیت بالاتر هم می تواند راهکار مناسبی باشد.

گیاهان در خاک های مراجعه به تحقیقات متنوع نشان می دهد که سیک نسبت به بهترین نوع خاک برای نخل خرما خاک های عمیق، خاکهای سنگین تحمل بالاتری نسبت به شوری زهکش دار با بافت

نسبتا سبک و دارای مواد آلی کافی دارند و قدرت نگهداری آب کافی است.

استفاده از ۵۰ تا ۷۰ تن کود حیوانی کاملا پوسیده (در هر هکتار) به بهبودی خواص فیزیکی و شیمیایی خاک کمک می کند.

نیاز کودی گیاه خرما

تأمین مواد غذایی مورد نیاز نخل خرما با استفاده از انواع کودهای ماکرو و میکرو سبب افزایش کمی و کیفی محصول می شود. کمبود این عناصر که با علائم مشخصی همراه است (شکلهای ۹ تا ۱۲)

کاهش محصول و در مواردی مرگ گیاه را به دنبال دارد.

کودهای مورد استفاده در باغ های خرما را می توان به دو گروه تقسیم کرد:

کودهای آلی: مصرف ۵۰-۳۰ کیلوگرم کود حیوانی پوسیده در خاک پای درختان خرما و مخلوط کردن آن با خاک، حداقل هر دو سال یکبار در اواخر زمستان توصیه می شود.

کودهای شیمیایی: باید زمان مصرف کودهای شیمیایی با مراحل حساس رشد گیاهان منطبق باشد. با توجه به نسبت جذب عناصر ازت، فسفر و پتاس بسته به سن نخل، توصیه های کودی متفاوتی ارائه

می شود.

مثلا برای نخل های باسن کمتر از چهار سال، میزان مصرف سه عنصر ازت، فسفر و پتاس به ترتیب ۲۶۲، ۱۳۸ و ۵۴۰ گرم از هر کود برای هر اصله نخل خرما توصیه می شود.\ البته این میزان برای درختان

نخل کمتر از سه سال، نصف میشود.

در صورتی که سن درخت بالاتر از چهار سال باشد، میزان توصیه شده ازت تقریبا دو برابر (۵۲۵ گرم) می شود.

این در حالی است که میزان فسفر و پتاس به همان نسبت قبلی یعنی ۱۳۸ و ۵۴۰ گرم برای هر اصله درخت خواهد بود.

کود مورد نیاز را می توان همراه با سیستم آبیاری در اختیار گیاه قرار داد (شکل ۱۳).

نیاز آبی و کارایی مصرف آب

به طور کلی میزان رطوبت خاک و نیاز آبی گیاه باید با هم متعادل باشند تا حداکثر عملکرد ممکن حاصل شود و این موضوع در مورد خرما نیز صادق است. درخت خرما این توانایی را دارد که خود را با مقادیری

از رطوبت خاک که تحمل آن برای اکثر درختان امکان ندارد، عادت دهد. آب مورد نیاز درخت

خرما بسته به منطقه، شرایط خاک و نوع رقم متفاوت است.

نخل خرما برای تولید یک کیلوگرم خرما به حدود دو متر مکعب آب نیاز دارد. این امر بیانگر آن است که نخل خرما با وجود سازگاری ظاهری به شرایط گرم وخشک، میانگین مصرف آبی بالاتری برای تولید یک

کیلوگرم ماده خشک- نسبت به سایر گیاهان دارد.

اگرچه نخل خرما تحمل بالایی در مقابل شرایط نامساعد آب و خاک دارد اما بهترین نخل ها و بیشترین مقدار محصول در خاک هایی که با آب شیرین آبیاری می شوند حاصل می شود.

در روش آبیاری سطحی در شرایط ایران، به طور کلی نخلستان هایی که دارای خاک سبک هستند در تابستان ۷-۴ روز و در زمستان هر ۳۰-۲۰ روز یکبار آبیاری می شوند.

نخلستان هایی که دارای خاک سنگین هستند در تابستان ۱۲-۷ روز یکبار و در زمستان ۴۵ -۳۰ روز یکبار آبیاری میشوند. آبیاری نخل در ایران به چهار شیوه سطحی، نیمه سطحی، تحت فشار و با استفاده

از باران انجام می شود.

عکس العمل درخت خرما در مقابل کم آبی با اکثر درختان میوه تفاوت دارد و علائم ظاهری مانند زرد شدن و ریزش برگها خیلی دیرتر اتفاق می افتد.

این تغییر رنگ و ریزش برگ با کم آبی درخت در فصل های بهار و تابستان دیده می شود.

نمایی از کم آبی در نخلستان معمولا هنگامی که نخل حدود چند هفته با کم آبی روبه رو شود، علائم کم آبی را به طور خیلی جزئی در برگها نمایان می سازد و تغییر رنگ برگها نیز به کندی اتفاق می افتد.

در صورتی که کم آبی برای مدت طولانی اتفاق بیفتد، بتدریج برگهای مسن درخت خشک می شوند تا آب موجود در آنها به مصرف جوانه انتهایی برسد و این قسمت کمتر آسیب ببیند.

به این ترتیب گیاه خرما می تواند چندین سال به زندگی خود ادامه دهد.

خشکی و کم آبی در نخل سبب توسعه گسترده سیستم ریشه ای می شود.

این امر سبب افزایش جذب آب می شود که ممکن است مقدار این جذب در رقم های مختلف نخل، متفاوت باشد.

گرمای شدید نیز ممکن است، موجب صدمه به نخل شود.

خلاصه مطالب

نخل خرما برای رشد و تولید محصول مناسب، نیازمندشرایط آب و هوایی خاصی مانند دما، رطوبت، خاک و آب آبیاری است.

نخل خرما در انواع خاک ها می تواند رشد کند اما میزان شوری خاک یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار بر رشد آن است تا آنجا که با افزایش میزان شوری خاک، رشد این گیاه نیز تغییر می کند. بهترین شوری

خاک برای این گیاه ۴ دسیزیمنس بر متر است.

در واقع، بهترین نخل ها و بیشترین مقدار محصول در خاکهایی که با آب شیرین آبیاری می شوند، حاصل می شود.

برای تولید خرمای با کیفیت مطلوب و عالی، مصرف کودهای حیوانی و شیمیایی نیز ضروری است.

بهترین زمان مصرف کودهای حیوانی در اواخر زمستان است.

پیشنهادهای زیر برای تعدیل اثرات زیانبار شوری خاک و مدیریت آن مفید است

اضافه کردن مواد آلی، عملیات مالچ پاشی، آبشویی مناسب از طریق آبیاری، سیستم مناسب آبیاری، انتخاب رقم مناسب، تسطیح زمین قبل از احداث باغ، دو یا سه بار آبیاری غرقابی سنگین، کاشت

برخی گیاهان زراعی متحمل به شوری در فواصل بین درختان، مرزبندی مناسب اطراف درختان، استفاده چرخشی از آب شور و آب با کیفیت مناسب.