مدیریت آبیاری در مراحل گرده افشانی و تشکیل میوه نخل خرما

شرکت صادرکننده خرما کریستال مقاله ی مدیریت آبیاری را برای شما تهیه نموده است.

کشور ایران به دلیل اندك بودن ریزش های جوی و نامناسب بودن پراکنش زمانی و مکانی آنها از جمله کشورهایی است که در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا قرار دارد .

میانگین بارندگی سالانه معادل 242 میلی متر در کشور، حدود یک سوم متوسط بارندگی دنیاست، در حالی که میزان تبخیر سالانه در کشور تقریبا سه برابر میانگین جهانی می باشد.

لذا کمبود منابع آب، اولین و مهمترین عامل محدودیت در توسعه کشاورزی کشور است و برنامه ریزی دقیق به منظور استفاده بهینه از منابع آب در بخش کشاورزی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.

برای حل این معضل لازم است با استفاده از روش های فنی و مدیریتی موثر در ارتقا و بهبود بهره وری آب کشاورزی، مانع از گسترش این بحران شد.

برنامه ریزی آبیاری معمولا به تصمیم گیری در مورد زمان انجام عملیات آبیاری (دور آبیاری) و مقدار آب داده شده (عمق آبیاری) اطلاق می گردد که تصمیم گیری در مورد زمان شروع و خاتمه آبیاری مدت آبیاری نیز در این تعریف جای می گیرد.

لازمه یک آبیاری کارا و موفق، درک صحیح از مبانی برنامه ریزی آبیاری و به کارگیری موثر ابن اصول و مبانی می باشد.

کشور ایران با بالغ بر 400 رقم خرما دارای غنی ترین ژرم پلاسم در جهان است که حدود ۵۰ رقم از این مجموعه دارای ارزش تجارتی و صادراتی می باشند.

بر اساس آمار منتشر شده توسط وزارت جهاد کشاورزی، سطح زیر کشت خرما (بارور و غیر بارور) در کشور 228011 هکتار و میزان تولید آن 1.04 میلیون تن است که طبق نظر سازمان جهانی خواربار و کشاورزی (FAO)، ایران از نظر سطح زیر کشت و تولید خرما به ترتیب رتبه سوم و دوم را در دنیا به خود اختصاص داده است.

همچنین می توانید نیم نگاهی به مقاله خواص مهم خرما و خواص روغن هسته خرما داشته باشید.

استان خوزستان با سطح زبر کشت 31300 هکتار یکی از مناطق خرما خیز کشور است که با سهم 13.8 درصد از تولید خرما، پس از استان های کرمان و سیستان و بلوچستان در رتبه سوم کشور قرار دارد.

ارقام مختلفی از خرما در استان خوزستان کشت می شوند که رقم برحی یکی از مهمترین ارقام تجارتی است و در برنامه های اصلاح و احیای نخلستان ها و توسعه سطح زیر کشت خرما توصیه می شود.

مراحل گرده افشانی و تشکیل میوه یکی از حساسترین مراحل رشد نخل خرماست که نقش بسیار مهمی در افزایش کمیت و کیفیت محصول دارد.

تحقیقات متعدد نشان می دهد یکی از مراحل بحرانی و حساس رشد به تنش آبی در اکثر گیاهان زراعی و برخی درختان میوه نظیر مرکبات و موز، مراحل مذکور می باشد.

این نشریه از تحقیق انجام شده به مدت دو سال در پژوهشکده خرما و میوه های گرمسیری واقع در شهرستان اهواز تهیه شده است (شکل 1).

این تحقیق در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تیمار آبیاری پس از ۵۰، ۱۰۰، ۱۵۰ و ۲۰۰ میلی متر تبخیر تجمعی از تشت کلاس A در مراحل گرده افشانی و تشکیل میوه (فروردین اردیبهشت) اجرا گردید (شکل ۲).

با توجه به شرایط اقلیمی منطقه، دور با فاصله آبیاری در تیمارهای مورد آزمایش به ترتیب حدود یک هفته، دو هفته، سه هفته و یک ماه بود.

آب آبیاری از رودخانه کارون با میانگین شوری 2.3 دسی زیمنس بر متر تامین شد.

آب مورد نیاز تیمارها با توجه به میزان تبخیر، ب روش تشت تبخير فائو برآورد شد و در اختیار درختان قرار گرفت.

مراقبت های باغی نظیر کوددهی و مبارزه با آفات و بیماری ها برای همه تیمارها به طور یکسان انجام گرفت.

در هر سال هنگام برداشت محصول، میزان عملکرد میوه هر نخل از طریق توزین خوشه های آن تعیین شد.

سپس با انتخاب تصادفی ۱۰۰ عدد میوه از هر یک از درختان مورد آزمایش، خصوصیات کمی و کیفی میوه ها از قبیل وزن، طول، قطر، حجم، رطوبت، قند کل، مواد جامد محلول (TSS) و میزان عناصر معدنی نیتروژن، فسفر و پتاسیم در میوه اندازه گیری گردید.

تأثیر دور آبیاری بر خصوصیات کمی میوه

نتایج نشان داد که بین تیمارهای آبیاری از نظر درصد میوه نشینی و ریزش میوه اختلاف قابل توجهی وجود نداشت.

مطالعات انجام شده نشان می دهد عوامل زنده و غیرزنده متعددی در ریزش میوه خرما در مراحل گرده افشانی، بلوغ و رسیدگی میوه نقش دارند که آبیاری نامنظم از جمله عوامل مؤثر بر ریزش میوه خرما می باشد.
بررسی خصوصیات کمی میوه نشان داد تیمار آبیاری پس از ۵۰ میلی متر تبخیر تجمعی از تشت کلاس A بیشترین مقدار وزن میوه، قطر میوه و عملکرد محصول را دارا بود .

با توجه به مقادیر وزن میوه در تیمارهای مختلف معلوم شد که دور آبیاری کمتر، تأثیر مثبتی بر وزن میوه درختان داشته است.

انجام آبیاری پس از ۵۰ میلی متر تبخیر تجمعی از تشت با عملکرد ۱۲۸٫۹ کیلوگرم به ازای هر درخت، بیشترین مقدار محصول و آبیاری پس از ۱۵۰ میلی متر تبخیر تجمعی از تشت با عملکرد ۹۰ کیلوگرم به ازای هر اصله نخل، کمترین مقدار محصول را موجب گردید که اختلاف بین آنها زیاد و از نظر آماری معنی دار بود (شکل 3).

تأثیر دور آبیاری بر کیفیت میوه

مقایسه خصوصیات کیفی میوه شامل مقادیر رطوبت، قند کل، مواد جامد محلول (TSS) و میزان عناصر معدنی نیتروژن، فسفر و پتاسیم در تیمارهای مورد آزمایش نشان داد در تمام صفات کیفی تفاوت چندانی بین تیمارهای آبیاری وجود نداشت (جدول ۲).

تأثیر دور آبیاری بر بهره وری آب

بهره وری آب در تیمارهای آبیاری پس از 50، 100، 150 و 200 میلی متر تبخیر تجمعی از نشت کلاس A به ترتیب برابر 0.87 ، 0.73 ، 0.61 و 0.79 کیلوگرم بر متر مکعب بود.

بیشترین بهره وری آب به آبیاری پس از ۵۰ میلی متر تبخیر تجمعی از تشت و کمترین بهره وری آب به آبیاری پس از ۱۵۰ میلی متر تبخیر تجمعی از تشت اختصاص یافت که از نظر آماری اختلاف معنی دار و زباد با یکدیگر داشتند.

البته معمولا در هنگام بروز تنش به علت کاهش آب مصرفی، مقدار بهره وری آب رو به افزایش است، ولی کاهش عملکرد محصول ممکن است مانع از رخ دادن چنین حالتی شود.

به عبارت دیگر بسته به میزان افت عملکرد محصول، بهره وری مصرف آب می تواند کاهش یا افزایش یابد و یا حتی بدون تغییر باقی بماند.

نتیجه گیری

با توجه به نتایج به دست آمده از اجرای این تحقیق، به ویژه مقادير عملکرد میوه و بهره وری آب، انجام آبیاری پس از ۵۰ میلی متر تبخیر تجمعی از تشت کلاس A در مراحل گرده افشانی و تشکیل میوه نخل خرما به عنوان برنامه آبیاری مناسب برای نخلستانهای استان خوزستان توصیه می شود.